قوز پشتی،علایم و راهکارهای درمانی آن
قوز پشت یا همان اصطلاح عامیانه ی قوز کمر، که به آن کیفوز نیز گفته می‌شود ،یکی از عوارض شایع در ستون فقرات است. به موجب این بیماری، انحنای ستون فقرات فرد بیمار، در مهره‌های بالایی آن، بیشتر از حد معمول و طبیعی آن است. بروز این بیماری، می‌تواند دلائل مختلفی داشته باشد. از جمله دلائل و عوامل موثر بر این عارضه می‌توان به عوامل مادرزادی و مجموعه‌ای از عوامل اکتسابی اشاره کرد. در هر دو صورت، قوس ستون فقرات فرد بیمار، با افزایشی غیر طبیعی مواجه خواهد شد.
در بیشتر نمونه‌های این بیماری، فرد مبتلا در سنین میانسالی و یا سالمندی است اما لازم به ذکر است که این عارضه حتی می‌تواند در دوران نوجوانی نیز به طور ناگهانی در فرد اتفاق بیفتد. به طور معمول، این وضعیت در کودکانی که مبتلا به عوارضی از جمله فلج مغزی هستند و یا از نوعی بیماری عصبی و اختلال در آن، رنج می‌برند به وجود می‌آید.
انواع کیفوز (قوز پشت)
کیفوز و یا قوز پشت، انواع مختلفی دارد. در بعضی از موارد این بیماری، به شکلی بسیار خفیف روی می‌دهد. در این صورت حتی تشخیص آن نیز مشکل است و کمتر به چشم می‌آید.
از موارد خفیف تا موارد شدید بیماری
درمان کیفوز نیز به راحتی انجام شدنی است و با چند حرکت و تمرین ورزشی و انجام بعضی از حرکات فیزیوتراپی زیر نظر یک فیزیوتراپیست، به راحتی قابل درمان شدن است. اما بعضی از موارد این بیماری نیز شدت بسیاری دارد. موارد شدید این عارضه به حدی است که تنها راه درمان آن، عمل جراحی است.
دلائل به وجود آمدن قوز کمر و درمان آن
علاوه بر عوامل ژنتیکی و ارثی که در ایجاد این عارضه دخیل هستند بعضی از موارد دیگر نیز در بروز این بیماری موثر و مقصرند. از جمله این موارد می‌توان پوکی استخوان را نام برد. در حقیقت می‌توان گفت پوکی استخوان یکی از شایع‌ترین دلائل شکل گیری این عارضه در بدن فرد است. بنابراین عامل، فرد مورد نظر، وقتی پا به میانسالی و یا سالمندی می‌گذارد دچار قوز پشتی و یا کیفوز می‌شود. هم‌چنین شکستگی ستون مهره‌ها، عادات حرکتی نادرست، رشد غیر طبیعی ستون فقرات و دیسک‌ها و.... نیز در ایجاد این بیماری دخالت دارن
قوز وضعیتی
قوز وضعیتی پی‌آمد حالت اندامی نامناسب و ضعیف شدن عضله‌ها و رباط‌های پشت بدن است. قوز کردن و خمیده نشستن و حمل کیف‌های سنگین که باعث کشش عضله‌ها و رباط‌های پشت بدن می‌شود و مهره‌های گردن را از وضعیت طبیعی‌شان خارج می‌کند منجر به ایجاد قوز می‌شود.
قوز شوئرمن
این نوع قوز بیشترین شیوع را در بخش بالای ستون فقرات، مهره‌های گردنی، دارد. قوز شوئرمن نتیجه بدشکلی ساختاری مهره‌ها است و زمانی ایجاد می‌شود که قسمت‌های پیشین مهره‌ها آهسته‌تر از قسمت‌های عقبی رشد کند. پی‌آمد این رشد ناهماهنگ این است که مهره‌ها در عوض چهار گوش بودن، مثلثی شکل شوند. در تصاویر پرتونگاری بیماران مبتلا به این بدشکلی دست‌کم سه جسم مهره‌ای مثلثی شکل دیده می‌شود. نخستین نشانه‌ها در دوران نوجوانی دیده می‌شود و این نوع قوز در پسران شایع‌تر از دختران است.
قوز مادرزادی
میزان شیوع قوز مادرزادی نسبت به دو نوع قوز دیگر بسیار کمتر است و در شش تا هشت هفته نخست زندگی جنینی در اثر خطایی ژنتیکی رخ می‌دهد. این نقص در شکل‌گیری یا تقسیم‌بندی بخش جلویی یک یا چند جسم مهره و دیسک اختلال ایجاد می‌کند. ستون فقرات در اثر این اختلال با زاویه‌ای تیز و رو به جلو رشد می‌کند و جنین دچار قوز می‌شود.
علائم و نشانه‌ها
- حالت اندامی نامناسب و گوژپشت شدن بیمار
- درد کمر و پشت بدن
- خستگی عضلانی
- سفتی و خشکی
قوز به مرور زمان منجر به بروز علائم زیر می‌شود:
- فشردگی نخاع همراه با علائم عصبی زیر:
o ضعف
o بی‌حسی
o از دست دادن کنترل روده و مثانه
- کاهش یافتن فضای قفسه سینه مشکلات ریوی و قلبی را به دنبال دارد که به نوبه خود به بروز علائم زیر می‌انجامد:
o درد قفسه سینه
o تنگی نفس
o در نهایت از کار افتادن قلب و یا ریه
علت‌ها و دلایل
- حالت اندامی نامناسب (قوز وضعیتی)
- پوکی استخوان (شکننده شدن استخوان‌ها) شکستگی فشاری مهره‌ها را در پی دارد که بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود.
- بیماری التهابی و فرسایشی مفصل (آرتریت دژنراتیو): ماده ژلاتینی موجود در دیسک‌های ستون فقرات به مرور زمان منقبض یا خشک می‌شود و در نتیجه علت قوز کمر و یاشدت آن می‌شود.
- صدمه دیدن ستون فقرات، عفونت یا تومور
- اسپوندیلیت انکیلوزان: نوعی بیماری التهابی مفصلی است که التهاب مزمن ستون فقرات و مفصل‌های ساکروایلیاک را به دنبال دارد.
- بیماری شوئرمن: این اختلال ارثی پیش از رسیدن به سن بلوغ و دقیقاً پیش از جهش رشد شروع می‌شود.
- ژنتیک: بعضی قوزها ارثی هستند.
· تشخیص
· تمام افراد دچار نشانه‌ها یا علائم قوز باید، به ویژه در صورت تشدید علائم، به پزشک مجرب مراجعه کنند. پزشک پس از معاینه دقیق، سابقه پزشکی بیمار را بررسی می‌کند و قوس ستون فقرات و قدرت و انعطاف‌پذیری دست‌ها و پاها، واکنش‌ها و مهارت‌های حرکتی را ارزیابی می‌نماید. تشخیص در کلینیک اختلال‌های ستون فقرات معمولاً پس از معاینه دقیق و پرتونگاری ستون فقرات به منظور اندازه‌گیری “زاویه قوز” انجام می‌شود، زاویه بیشتر از 50 درجه به عنوان اختلال و بدشکلی تشخیص داده می‌شود. چنانچه احتمال آسیب دیدگی عصبی وجود داشته باشد، پزشک دستور انجام ام آر آی می‌دهد.
· درمان
· فیزیوتراپی و استفاده از قوزبند طبی می تواند به اصلاح تغییرات وضعیتی و محدودیت های عملکردی که با موارد شدید قوز کمر همراه است، کمک کند.
· فیزیوتراپ شما می تواند از طریق روش های درمان قوز کمر مختلفی به شما کمک کند. این روش ها شامل موارد زیر می باشد:
· تمرینات ورزشی خاص برای کمک به کاهش انحنای ستون فقرات ، ورزش قوز کمر و کاهش هر گونه درد و ناراحتی
· انجام تمرینات کششی و تقویت عضلات و تمرین قرار گرفتن بدن در وضعیت صحیح به کاهش انحنای ستون فقرات کمک می کند و از پیشرفت آن جلوگیری می کند. ورزش قوز پشت با تاکید بر بخش های بالایی کمر مثل تقویت شانه و ران انجام می شود.
· کنترل درد با استفاده از روش هایی از جمله کمپرس گرم، کمپرس یخ، تحریک الکتریکی مثل تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست (TENS)، اولتراسوند، لیزر درمانی و تراکشن ستون فقرات. فیزیوتراپ شما به انتخاب روشی که برای شما کارآمدتر است، کمک می کند.
· درمان دستی بافت نرم و ورزش برای قوز کمر (با استفاده از تکنیک های دستی) و به حرکت واداشتن شانه به بهبود انعطاف پذیری ستون فقرات کمک می کند.
· فیزیوتراپ شما ممکن است استفاده از برخی کمربندهای طبی خاص علاوه بر ورزش برای قوز کمر را به منظور اصلاح وضعیت بدن شما توصیه کند.
· ورزش و حرکات اصلاحی
· در اینجا به برخی تمرینات پایه که ممکن است برای رفع قوز کمر مفید باشد می پردازیم. شما باید با فیزیوتراپ خود در مورد این که کدام ورزش قوز کمر برای وضعیت خاص شما مناسب است، مشورت کنید.
نکته قابل ذکر این است که این عارضه به طور معمول با اصلاح ناهماهنگی ایجاد شده در ستون فقرات و از بین رفتن عدم تعادل بین عضلات فرد مبتلا، در بیشتر مواقع قابل درمان و بهبود است. هم‌چنین می‌توان با کاربرد روش‌هایی از بروز این عارضه پیشگیری نمو.د از جمله روش‌های موثر در جهت پیشگیری از عارضه قوز پشتی، اصلاح عادات حرکتی در هنگام نشستن، ایستادن و یا خوابیدن را می‌توان نام برد. در نظر گرفتن این موارد، نقشی موثر در پیشگیری از ابتلا به این بیماری دارد و از طرف دیگر در صورت بروز این عارضه نیز می‌تواند از شدت یافتن آن جلوگیری کند. نکته قابل ذکر این است که بروز این عارضه در بین بانوان بسیار بیشتر از آقایان است.
درمان کیفوز و ضرورت اقدام به هنگام برای آن
یکی از اثرات بسیار مهم که بیماری قوز پشتی برای افراد مبتلا ایجاد می‌کند اثراتی است که در روح و روان آنان بر جای خواهد گذاشت. در حقیقت، این عارضه به نحوی است که وضعیت نامناسب و ظاهری بد شکل را برای بدن فرد مبتلا ایجاد می‌کند و این ظاهر نامناسب، کاملا به چشم می‌آید. بنابراین فرد مبتلا به این بیماری، علاوه بر درد جسمی، دچار مشکلات روحی فراوانی نیز خواهد شد. بنابراین درمان این بیماری کاملا ضرورت دارد.
تمرینات کششیکشش ۹۰ درجه ی کمر
پاهایتان را به اندازه ی عرض شانه از هم باز کنید. عضلات شکمتان را منقبض کنید و شانه هایتان را صاف و به سمت عقب بگیرید. زانوها را کمی خم کنید و به آرامی از ناحیه ی مفصل لگن خم شوید و دست ها را مستقیم در جلوی خود نگه دارید. کف دست ها و ساعد را برای حفاظت، روی میز قرار دهید و زاویه ای ۹۰ درجه به بدن خود بدهید. دست ها باید راست بمانند و سرتان بین دست ها قرار گیرد به نحوی که صورتتان به سمت پایین باشد. تا جایی که می توانید پشتتان را در حالت افقی صاف بگیرید. تا هر زمانی که می توانید مثلا ۱۵ تا ۳۰ ثانیه در این وضعیت بمانید.
کشش ابرقهرمان در حالت پرواز
روی زمین یک زیرانداز پهن کنید و به روی شکم دراز بکشید. پاهایتان باید صاف و کشیده باشد، انگشتان پا روی زمین قرار گرفته و کف پا به سمت بالا باشد. دست هایتان را به جلوی خود بکشید، به طوری که کف دست ها روی هم باشد، مانند حالت دست زدن. عضلات شکم را منقبض کنید و ساق پا را با فشار دادن ران روی زمین، به آرامی بالا بیاورید. همزمان، دست ها را از روی زمین بلند کنید، در حالی که صورتتان به سمت پایین و بین دست ها بماند. سعی کنید به مدت چند ثانیه در این حالت بمانید، بدون حرکت دادن سر یا دست ها و پاها.
حرکت کششی مار:
روی شکم با پاهای صاف، مانند کشش ابرقهرمان در حالت پرواز، دراز بکشید. بازوهایتان را خم کنید و کف دو دست را روی زمین و دقیقاً زیر شانه ها قرار دهید. در این حالت به نظر می رسد می خواهید شروع به شنا کنید، جز آن که پاها صاف روی زمین قرار می‌گیرد. دو دست و مفصل‌های ران را به زمین فشار دهید و بالاتنه را به کمک این فشار تا جایی بلند کنید که پاها از روی زمین بلند نشوند. حداقل ۱۵ ثانیه در این حالت بمانید. هنگام انجام این حرکت در قفسه سینه، شکم و پشت احساس کشش خواهید کرد.
کشش قفسه ی سینه
به پشت روی زمین دراز بکشید در حالی که زانوها خمیده است و دو دست در پشت سر قرار دارند. آرنج های خود را در حالی که خمیده اند، زمین فشار دهید و در این بین شانه‌ها، باسن و کف پا را از روی زمین بلند نکنید. در قفسه ی سینه و زیر بازوها احساس کشش خواهید کرد.
کشش در حالت درازکش
این حرکت ورزش برای قوز پشت در حالت درازکش انجام می شود که موجب تقویت بخش بالایی کمر می شود و در طول زمان، می تواند انحنای ستون فقرات را کاهش دهد.
بالا آوردن دست ها از جانب بدن
برای انجام این ورزش برای قوز پشت با هر دست یک دمبل را بگیرید و دست ها را به گونه‌ای بچرخانید که بازوها سمت بیرون قرار بگیرند. بازوها را کمی خم کنید. بازوها را بالا آورده و صاف کنید. بازوها نباید بالاتر از شانه ها بیاید. هنگام بلند کردن بازوها تصور کنید که سیم بسیار کوچکی به ساعد دستتان وصل است و همین سیم است که بازو را بالا می‌برد. پس از بلند کردن بازوها تا ارتفاع شانه، آن‌ها را پایین بیاورید و حرکت را تکرار کنید.
بالا آوردن دست ها به صورت عمودی
دست هایتان را نزدیک هم قرار دهید. پاها را به اندازه ی عرض شانه باز کنید. وزنه‌ها را طوری نگه دارید که کف دست ها به سمت بدنتان باشد، سپس وزنه ها را تا کمر بالا بیاورید. بازوها را خم کنید و وزنه‌ها را تا سطح قفسه ی سینه بالا بکشید. در این حالت ساعدها باید اندکی بالاتر از شانه‌ها قرار بگیرند و مچ‌ها صاف باشند. وزنه‌ها را پایین بیاورید و حرکت را تکرار کنید
منبع:کلینیک ارتوپد فنی فاخر
